وی با در نظر گرفتن احتمال کاهش نقش ایالات متحده در منطقه و تلاش برای سپردن امور به کشورهای منطقه به بررسی اهداف ایالات متحده در حمایت از نزدیک شدن ایران و عربستان از زبان‌ گری سیک، کار‌شناس مسائل ایران در شورای امنیت ملی آمریکا در دولت‌های فورد، کار‌تر و ریگان می‌پردازد.

شرق پرس: در سه دهه گذشته، چندین حادثه و روند، باعث تنشی عمیق میان ایران و عربستان سعودی شده و اکنون نیز توافق احتمالی بر سر برنامه هسته‌ای ایران، باعث ایجاد نگرانی در پادشاهی سعودی شده است.

عدنان طباطبایی، پژوهشگر دانشگاهی در لندن به بررسی تحولات در روابط بین دو طرف پرداخته است. به باور وی، در حالی که هم کار‌شناسان و هم ناظران سیاسی احتمال می‌دهند توافق ایران و ۵+۱ می‌تواند به طور جدی بر منافع سعودی‌ها تأثیر بگذارد، این بحث نباید بر تحولات مهم اخیر سایه بیفکند.

دولت جدید ایران هم اراده و هم توان برداشتن گام‌های جدی در سیاست خارجی را دارد. دولت جدید در ایران خود را یک و یا تنها قدرت منطقه‌ای می‌داند،‌‌ همان گونه که دولت قبلی ایران نیز چنین باوری داشت، ولی شیوه برخورد دولت جدید در ایران با دولت گذشته تفاوت‌هایی دارد. این دولت تمایلی ندارد کار خود را با تقابل، تحریک و یا تحقیر رقبایش پیش برد؛ اشاره به راه‌های برد ـ برد در سخنان رئیس جمهور جدید ایران زیاد است.

حمایت رهبری ایران و نیز پشتیبانی مردمی از وزیر خارجه، دست وی را برای پیش بردن برنامه‌هایش باز کرده است.

بر خلاف ایران که رو به ثبات می‌رود، عربستان در ضعف و گیجی به سر می‌برد. بحران جانشینی شاه پیر این کشور، نقش مهمی در این میان دارد. شاید انتخاب شاهزاده مقرن بن عبدالعزیز ۶۸ ساله به عنوان ولیعهد و نادیده گرفتن شورای ۳۴ نفره بیعت از سوی شاه این کشور، پاسخی به همین نگرانی باشد. این در حالی است که در مورد توانایی شاهزاده مقرن برای غلبه بر چالش‌های پیش روی تردیدهایی هست.

برکناری شاهزاده بندر، نشانه دیگری بود که مورد استقبال ایران قرار گرفته است و شاید نشانه‌ای از تغییر در عربستان و به ویژه در مسأله سوریه باشد؛ هرچند برنامه مشترک شاهزاده نایف و ایالات متحده برای مسلح کردن شورشیان سوری به موشک‌های پیشرفته ضدتانک نشانه متناقضی است.

بنا بر این گزارش، عربستان مجبور است اتحادهای منطقه‌ای خود در همسایگی اش را نیز تقویت کند؛ البته به تازگی افزون بر اختلافات با قطر، برخی مقامات سابق شورای همکاری که اهل عمان هستند از ایجاد توازن در برابر عربستان از طریق همکاری با ایران در حوزه‌های انرژی، تجاری و امنیتی سخن گفته‌اند.

این در حالی است که حتی در اوج اظهارات تحریک‌آمیز احمدی‌نژاد، نظرسنجی‌ها نشان می‌داد که جوانان منطقه با فاصله‌ای بسیار، اسرائیل (۷۱ درصد) و ایالات متحده (۵۹ درصد) را خطر مهم‌تری از ایران (۱۸ درصد) می‌دانستند. به همین سبب است که همکاری با ایران می‌تواند هزینه کمتری نسبت به اتکای به ایالات متحده و یا پیگیری همکاری با اسرائیل داشته باشد.

بسیاری از اعضای دولت روحانی در دولت‌های هاشمی و خاتمی نیز مسئولیت داشته‌اند که در آن دوره روابط ایران و عربستان بسیار بهبود یافت. هم اکنون اظهارات زیادی درباره تلاش برای اصلاح روابط دو طرف وجود دارد. بهبود روابط ایران و عربستان می‌تواند بر مسائل عراق، سوریه، افغانستان، بحرین، یمن و پاکستان نیز تاثیر بگذارد.

طباطبایی سپس به مواردی از اقدامات دولت سعودی در مقابله با جریان اخوان المسلمین و افراطی‌گرایی در میان اهل سنت می‌پردازد و آن را پلی برای امکان همکاری با ایران می‌داند و سپس نقش ایالات متحده در نزدیک شدن ایران و عربستان سعودی را بررسی می‌کند.

وی با در نظر گرفتن احتمال کاهش نقش ایالات متحده در منطقه و تلاش برای سپردن امور به کشورهای منطقه به بررسی اهداف ایالات متحده در حمایت از نزدیک شدن ایران و عربستان از زبان‌ گری سیک، کار‌شناس مسائل ایران در شورای امنیت ملی آمریکا در دولت‌های فورد، کار‌تر و ریگان می‌پردازد.

از نگاه وی، مهم‌ترین خواسته ایالات متحده و هر دولت مسئول دیگری در منطقه، این است که تلاش خود را معطوف به حل مشکلات منطقه کنند؛ این بدان معناست که ایران رفتار متحدان خود را آرام و روابط بهتری با اعضای شورای همکاری ایجاد کند و در مقابل عربستان از سیاست‌های غیرعقلانی خود دست بردارد. از نگاه سیک روشن است که نباید انتظار داشت این اتفاق به سرعت بیفتد. وقتی این مسأله عملی شود، تقریبا تداعی کننده روابط استراتژیک دو طرف در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۹۰ میلادی خواهد بود.

به باور سیک برای کاهش بدبینی عربستان به این روند باید هم این کشور در تصمیم‌گیری‌های مهم در مورد منطقه سهیم شود و هم پیوسته به عربستان اطمینان داده شود که حساسیت منافع آن لحاظ می‌شود./تابناک

/انتهای خبر