توسعه پایدار و مشکلات زیست محیطی

                       محمدسعید ایزدی

فقر، تخریب محیط زیست، فقدان خدمات شهری، نزول زیر بناهای موجود، فقدان دسترسی به زمین و سر پناه از جمله بحران های مربوط به رشد جمعیت در شهرها هستند. لذا برای دستیابی به محیط زیست پایدار شهری لازم است که درزمینه حل مشکلات ساختاری نظیر کاهش فقر ، توسعه زیرساختها وخدمات ،مدیریت کنترل آلودگی وغیره اقدام نمایند.

شرق پرس: پیامدهای زیان بار روند کنونی توسعه با تاثیر پذیری از سیاستهای شهری وشیوه جدید زندگی شهرنشینان به رشد شتابان شهرنشینی وتخریب زیست محیطی انجامیده است.با شروع هزاره سوم، تخمین زده می شود که تقریبا نیمی از جمعیت جهان در مناطق شهری سکونت یافته باشند، یعنی جایی که بیشترین منابع را مصرف و بیشترین ضایعات و آلودگی ها را تولید می کنند.

فقر، تخریب محیط زیست، فقدان خدمات شهری، نزول زیر بناهای موجود، فقدان دسترسی به زمین و سر پناه از جمله بحران های مربوط به رشد جمعیت در شهرها هستند.لذا برای دستیابی به محیط زیست پایدار شهری لازم است که درزمینه حل مشکلات ساختاری نظیر کاهش فقر ، توسعه زیرساختها وخدمات ،مدیریت کنترل آلودگی وغیره اقدام نمایند.

برای حل موفقیت آمیز این مشکلات باید آگاهی ودیدگاه بسیار وسیع تری نسبت به شهرهای پایدار ایجاد شود. با بروز ضایعات زیست محیطی و کاهش عمومی زندگی بویژه در جوامع شهری طی دو دهه گذشته،رهیافت توسعه پایدار به عنوان موضوع روز دهه آخر قرن بیستم از سوی سازمان ملل مطرح و به عنوان دستورکار۲۱ در سطوح بین المللی،منطقه ای و محلی تعیین گردید.

به عبارت دیگر اصل پایداری در طرح ها وبرنامه های توسعه به عنوان هدف کلی مورد تایید قرار می گیرد ،هدفی که نهایت ندارد و مستمر است به علت تمرکز پیوسته روبه رشد جمعیت و فعالیتهای اقتصادی در مراکز شهری و همچنین درمحلات هدف برنامه بازآفرینی شهری پایدار (سکونتگاههای غیررسمی،بافتهای فرسوده و…) بویژه درکشورهای کمتر توسعه یافته،پایداری توسعه شهری بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. این محلات یکی از چالش های اساسی توسعه پایدار شهری هستند.

لذا مدیریت محیط زیست شهروندان ساکن محلات هدف برنامه امروزه یکی از دغدغه های اصلی جوامع بشری است و کشورهای مختلف سعی بر این دارند تا با بهره گیری از ظرفیتهای انسانی و تکنولوژی های پیشرفته سلامت و ایمنی بهداشتی را برای شهروندانشان تضمین نمایند. توسعه پایدار در سکونتگاههای غیررسمی و بافتهای فرسوده که جزئی از بدنه شهر هستند یکی از اهداف اساسی برنامه بازآفرینی شهری به منظور افزایش رفاه عمومی و آرامش شهروندان می باشد و نتایج توجه به این موضوع می تواند سبب تحولات اساسی در شهرها گردد.به نظر میرسد ارائه فعالیتها و خدمات هماهنگ و سازگار با محیط زیست به عنوان شاکله اصلی فرآیند توسعه پایدار ضرورتی انکار ناپذیر است.

توسعه پایدار و دغدغه های مربوط به مسائل زیست‌محیطی امروزه در زمره مهمترین مسائل جوامع بشری است. همه ما نسبت به این گزاره که ،ما نیازمند توسعه‌ای هستیم که هم مردم مدار یعنی معطوف به بهبود شرایط انسانی و هم مبتنی برحفاظت از محیط زیست یعنی حفظ تنوع و قدرت تولید طبیعت باشد.اتفاق نظر داریم به همین دلیل است که اینجانب معتقدم برای تحقق این مهم در حوزه فعالیت و رسالت سازمانی مان، نیازمند تعامل و ارتباط چند سویه ،تصمیم گیران و تصمیم سازان مجموعه مدیریت شهری و متخصصین و فعالان نهادهای غیردولتی و مردمی درعرصه محیط زیست شهری هستیم .

صاحب نظران ،کارشناسان، دوستداران و فعالان نهادهای دولتی،غیردولتی و مردمی درعرصه محیط زیست می توانند درانجام تمام فعالیتهای عمرانی، خدماتی واجرایی وهمچنین فرآیند بازآفرینی پایدار محدوده ها ومحله های هدف ،برنامه های احیا، بهسازی ونوسازی شهری (بافتهای فرسوده ، سکونتگاههای غیررسمی و…) با ارائه خدمات مشاوره ای وتوصیه ای به مجموعه مدیریت شهری از طریق ارزیابی های زیست محیطی، برگزاری کارگاههای آموزشی محیط زیست به منظور آگاه سازی کارکنان دستگاههای مدیریت شهری وشهروندان (ساکنین محلات هدف )ونیز حمایت از ایجاد شبکه های محلی دوستدار محیط زیست وجلب مشارکتهای مردمی بالاخص زنان وکودکان در فراهم سازی فرآیند بازآفرینی شهری محلات هدف بهسازی شهری و …. ایفای نقش نمایند.

خانواده بزرگ عمران و بهسازی شهری ایران به عنوان مجموعه ای پیشگام در حوزه اقدامات شهری به مانند گذشته توجه به پیامدهای محیط زیستی پروژه های توسعه ای خود را یکی از ارکان مهم برنامه های توسعه ای این مجموعه می داند و تمامی تلاش خود را به منظور توجه به مباحث زیست محیطی به کار می گیرد .

لذا ضمن گرامیداشت هفته محیط زیست از تمامی همکاران می خواهم تا با توجهی ویژه نسبت به ارزیابی اثرات زیست محیطی و توسعه پایداردر پیوست برنامه ها و پروژه های مرتبط با فرآیند بازآفرینی شهری پایدار (سکونتگاههای غیررسمی،بافتهای فرسوده و…) ،اجرای برنامه های آموزشی زیست محیطی برای مدیران شهری و شهروندان ساکن در محلات هدف برنامه به منظور تلاش در جهت توانمندسازی یادگیرندگان از طریق آموزش‌ ارزش‌ها و رفتارها به روش‌های جدید برای تغییر رفتار و شیوه زندگی آنها در چارچوب مفاهیم توسعه پایدار، ارتقای کیفیت محیط های عمومی شهری و بهبود و توجه به الگوهای رفتاری و اجتماعی،گامی بلند در راستای حفاظت از محیط زیست،ایجاد امنیت و توسعه پایدار شهری درمحلات هدف(سکونتگاههای غیررسمی،بافتهای فرسوده و…)برداریم.

زیرا پایداری، مسئولیتی است که همه ما در تحقق آن سهیم هستیم.وتوسعه پایدار تنها مبتنی بر سیاست زیست محیطی نیست و بدون حل مسائل اقتصادی،اجتماعی و کالبدی محقق نخواهد شد.

محمد سعید ایزدی