شرق پرس – مدیر مسئول : وقوع سیل و بلایای طبیعی در هر کشوری اجتناب ناپذیر است، حتی کشورهایی که ممکن است به لحاظ آب و هوایی وضعیت پایدار تری داشته باشند. و طبیعی است که کم آبی و پرآبی هر دو در صورتیکه مدیریت نشوند خساراتی را در پی خواهند داشت، لذا سیاست گذاری کشورها در این موارد بسیار مهم خواهد بود.

در این زمینه همواره مدل های مختلف مدیریت را در کشورهای مختلف شاهد هستیم که در ادامه تشریح می گردد:

– چه بسا کشورهایی که با بهره گیری از منابع نیروی انسانی کارآمد و خوش فکر خود با برنامه ریزی های درازمدت و اصولی توانسته اند با حوادثی مانند بارش های اخیر که منجر به سیل گردید بعنوان یک فرصت برخورد کنند و حداکثر استفاده را ببرند.

– کشورهایی هم هستند که وقوع سیل آنها را از خواب غفلت بیدار می کند و پس از تهدید بلایای طبیعی پای کار می آیند تا از حوادث بعدی جلوگیری کنند.

– کشورهایی دیگری هم در عرصه مدیریتی وجود دارند که بسیار بد عمل می کنند و قبل و بعد از وقوع حادثه سیل فرآیند مثبتی را انجام نمی دهند و تنها در زمان بحران به تکاپو می افتند اما پس از حادثه، بدون توجه به پیامدهای بعدی، روند روزمرگی خود را ادامه می دهند!.

اگر منصفانه به وضعیت مدیریت کشورمان در این موارد نگاه کنیم، نه آنقدر خوب هستیم که بعنوان الگوی موفق در جهان تبلیغ شویم و نه آنقدر بد و اسفناک که در زمره بدترین کشورهای جهان قرار گیریم.

اما در هر حال بحث سیل را می توان از بُعد منفی و مثبت مورد بررسی قرار داد و محاسن و معایب آنرا نیز موشکافانه تحلیل کرد.

– در نگاه اول، سیل خسارات بعضاً جبران ناپذیری را وارد میکند که شکی در آن نیست.

– اینکه جان ارزشمند انسانهای بیگناه با بی تدبیری و سوءمدیریت گرفته می شود.

– اثرات شدید روانی بر بازماندگان و مردم گرفتار در سیل خواهد گذاشت که در دراز مدت هم قابل جبران نیست.

– خسارات مالی، که جبران آن هزینه های کلانی برای اقتصاد کشور در پی خواهد داشت.

اما بارش نزولات آسمانی و براه افتادن سیل روی دیگری هم دارد که می توان ابعاد مثبت آنرا هم با شرط بهره برداری از مدیریت مدون و اساسی در این زمینه برشمرد. البته در این مسیر کشورهای موفقی هم در جهان هستند که توانسته اند محاسن سیل را به حداکثر و معایب آنرا به حداقل برسانند.

در ادامه نکاتی برای فرصت ساختن از تهدید سیل ذکر شده است:

– به خانه رود احترام بگذاریم و به حریم آن تجاوز نکنیم.

– عدم برداشت های غیراصولی از طبیعت، خصوصاً از جنگل مورد توجه مسئولان قرار گیرد.

– ضعف سیستم های مدیریت در بحران را بصورت دقیق مشخص و سپس برای بهبود آن نقاط ضعف برنامه ریزی کنیم.

– جلوگیری و عدم تبلیغ نظرات غیرکارشناسانه در انتقاد از ساخت سد و عدم سرایت این نوع نگاه به رده های بالای مدیریت کشور و تصمیم ساز.

حوادث اینگونه هر چقدر تلخی هایی دارند اما پس از وقوع وحدت و یکدلی را میان همه مردم و مسئولان بوجود می آورد که نمونه های بسیار خوبی از آن در سیل ناگهانی و ویرانگر شیراز دیده شد که رفتار مردم با فرهنگ آن شهر در حمایت از گردشگران نوروزی و سیل زدگان واکنش های جهانی را در شبکه های اجتماعی به همراه داشت.

و اما رویدادهای مثبت سیل اخیر :

* بارش های سیل آسا در کنار تخریب ها و خسارات، برکات زیادی نیز بهمراه داشت و جانی دوباره به زمین های کشاورزی کم آب داد و حتی موجب سَم زدایی از زمین ها نیز شد.

* بالا آمدن سطح آب زیرزمینی و جاری شدن چشمه هایی که خشکیده بودند.

* با این بارش ها چرخه طبیعت و اکوسیستم به سمت طبیعی خود متمایل شد.

* بیش از ۹۰۰ هزار هکتار از تالاب ها، جلگه و دشت ها با این بارش ها حاصلخیز شدند و هزاران هکتار از کانونهای بحرانی که موجب تولید گرد و غبار برای مردم شهرهای مختلف کشور شده بود به حالت نرمال رسید.

* البته که این بارش های سیل آسا خط بطلانی بود بر سیاست های دشمنان برای براه انداختن جنگ آب در منطقه و در داخل که این مهم در برهه ای از زمان روی داد که حساسیت هایی نیز بوجود آمده بود.

* البته در میان انتقادهای صحیح به مدیریت سیل اخیر، نقاط برجسته ای هم در مدیریت بحران برخی از استان ها دیده شد و با همه تلخی هایی که داشت مانوری جدی در زمینه پدافند غیرعامل در کشور بود که باید برای بهتر شدن و به حداقل رساندن خسارات جانی و مالی برنامه ریزی های دقیق تری نیز صورت گیرد.

در پایان تذکری برای مدیران کم کار که قدر فرصت خدمتگذاری را نمی دانند؛ کشور عزیز ایران حدود یک درصد جمعیت جهان و حدود ۱۰ درصد منابع کره زمین را در اختیار دارد. با این منابع اگر مردم جامعه در رفاه بسر نمی برند، قطعاً مشکلات از ضعف مدیریت و بی برنامگی است.

پرویز امیرخانلو – مدیر مسئول رسانه شرق پرس و عضو خانه مطبوعات استان مازندران