شرق مازندران : موزه ها در حقیقت هزاران نوع و مدل از اشیاء، آثار و اسناد تاریخی را در دل خود جای داده اند که همگی باقی مانده از دوران های کهن هستند، این آثار گرانبها در فضایی به مراتب محدودتر نسبت به بناهای تاریخی در گستره یک منطقه قرار دارند و همین بیشتر مورد توجه گردشگران و تاریخ دوستان است.

موزه حامل فرهنگ گذشته و در گردشگری و توسعه فرهنگی نقش آفرینی بالایی دارد زیرا گردشگرانی هستند که تاریخ را از دریچه فرهنگ مورد توجه قرار می دهند و این گروه همان گردشگران فرهنگی نام دارند.

مازندران از ۹ موزه فرهنگی – تاریخی دولتی، ۶ موزه خصوصی و ۲ پایگاه فرهنگی و تاریخی برخودار است که هر ساله در آستانه نوروزی این موزه ها برای بازدید گردشگران و مسافران تاریخ دوست آماده ارایه خدمات است.

این موزه ها شامل، موزه تاریخی کلبادی ساری، موزه مردم شناسی آلاشت، موزه تاریخی گنجینه بابل، موزه شهدای بقعه میربزرگ، موزه تاریخ شهر آمل، موزه نیما یوشیج در شهرستان نور، موزه مردم شناسی برسه تنکابن، کاخ موزه رامسر، موزه مردم شناسی کندلوس و موزه مردم شناسی (موزه شمال) رامسر و ۲ سایت موزه در گوهرتپه و عباس آباد بهشهر است.

در غرب مازندران موزه های تاریخی فراوانی وجود دارد که منحصربفردترین این موزه ها را می توان به موزه نیما “پدر شعرنو” در روستای یوش بلده نور، موزه مردم شناسی روستای تاریخی کندلوس کجور نوشهر، موزه خشکه داران تنکابن، موزه دریایی نوشهر و موزه کوشکسرای نوشهر نام برد.

مجموعه موزه ای شهدای رامسر که به عروس شهرهای ایران شهرت دارد در این مجموعه تعداد هفت موزه تخصصی و ۲ موزه باز به گستره ای حدود ۱۲ هکتار وجود دارد و این موزه ها عاج، حمام، آوندها، مردم شناسی و تاریخی نام دارد و هرکدام از این موزه ها در نوع خود کم نظیر است به گونه ای که بنا به گفته برخی از مسوولان امر موزه عاج در خاورمیانه دارای یک نشان تاریخی است.

بنا به گفته برخی از کارشناسان، موزه ها، گذشته تاریخی، حماسه آباء و اجدادی، سرزمین نیاکان، زبان مادری، باورها و سنت های طایفه ای، مفاخر ملی، عصبیت های قومی، هنر و ادبیات موروثی هویت فرهنگی جامعه را تشکیل می دهد و این مجموعه های تاریخی هزاران نوع و مدل از اشیا، آثار و اسناد تاریخی را در دل خود جای داده اند که همگی باقی مانده از دوران های کهن هستند.

این کارشناسان معتقدند: موزه ها حامل فرهنگ گذشته و در گردشگری و توسعه فرهنگی نقش آفرینی بالایی دارد زیرا گردشگرانی هستند که تاریخ را از دریچه فرهنگ مورد توجه قرار می دهند و این گروه همان گردشگران فرهنگی هستند که میل و شوق فراوانی برای بازدید از موزه ها دارند تا آگاهی هایی لازم از گذشته تاریخی، حماسه آباء و اجدادی و سرزمین نیاکان خود بدست آورند.

زنده نگه داشتن و توجه به میراث فرهنگی مستلزم شناخت و شناساندن این میراث گرانقدر به اعضای جامعه، به خصوص نسل جوان و نوجوان کشور است. مرمت و نگهداری آثار فرهنگی به جا مانده از تمدن ها می تواند افزون بر تقویت هویت ملی و فرهنگی اعضای جامعه ضامن بقای فرهنگ ایرانی برای نسل های کنونی و آینده باشد. همچنین با سیاستگذاری و برنامه ریزی صحیح می توان شرایط جذب گردشگر داخلی و خارجی را فراهم کرد که عامل موثری در توسعه فرهنگی و اقتصادی کشور است.

بر اساس آمار میراث فرهنگی مازندران در تعطیلات نوروز سال ۱۳۹۷ پیش از شیوع ویروس کرونا دست کم ۴۰۰ هزار نفر از گردشگران از موزه ها، اماکن فرهنگی و تاریخی استان بازدید کردند که افزایش ۳۶ درصدی نسبت به نوروز ماقبل داشته است.

موزه نیما یوشیج

این موزه از آنجایی که به خانه نیما (علی اسفندیاری پدر شعر نوی فارسی) شهرت دارد عنوان یکی از جاذبه های تاریخی خطه غربی مازندران است که در خرداد ماه سال ۱۳۸۸ افتتاح شد، علی اسفندیاری شهره به نیما یوشیج در خانه ای به یادگار مانده از دوران قاجار در هفت کیلومتری بخش بلده نور زندگی می کرد و عمده مصالح این بنای تاریخی از خشت، گل و چوب همراه با گچ بری های چشم نواز است.

این بنای تاریخی آرامگاه این شاعر پرآوازه مازندرانی است که در سال ۱۳۷۳ به همت میراث فرهنگی مازندران خریداری شده و در سال ۱۳۷۵ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.

فرهنگ سرا و موزه مردم شناسی کندلوس

این موزه با زیربنای حدود ۴۰۰ متر مربع در در ۲ طبقه در روستای کندلوس بخش کجور نوشهر قرار دارد و قدمت برخی از آثار موجود در این موزه به دوران پیش از میلاد مسیج برمی گردد و این آثار و اشیاء شامل اسناد تاریخی، یافته ها، پوشاک، کتاب های خطی، ابزار آلات و تابلو های نقاشی است.

یکی از نفیس ترین و ارزشمندترین آثار در این موزه قرآن خطی و جام قوچ نشان است جامی که با نقش یک قوچ روی آن در این مجموعه تاریخی نگه داری می شود و قدمت آن مربوط به ۱۸۰۰ سال پیش از میلاد مسیح است.

سکه های دوران اشکانی و ساسانی از دیگر اشیای موجود در این موزه است و هر گردشگری با ورود به این مجموعه ودیدن این اشیاء پی به هویت تاریخی بخش کجور روستای کندلوس می برد.

عملیات ساخت این موزه از سال ۱۳۶۰ آغاز و در سال ۱۳۶۶ تکمیل شد و برابر آمار اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران در نوروز سال ۱۳۹۷ پیش از شیوع ویروس کرونا دست کم ۷۰ هزار نفر از این موزه بازدید کردند.

افزون بر این جاذبه های تاریخی در جوار این موزه امکانات رفاهی و مراکز خرید هم وجود دارد و اقلامی چون گیاهان دارویی، محصولات صنایع دستی و محلی این روستا عرضه می شوند و اغلب گردشگران و مسافران نوروزی از این محصولات به عنوان سوغات خریداری می کنند.

برخی از کارشناسان و مورخان می گویند: کندلوس روستایی است که در گذشته گذرگاه رستم دستان شاهنامه فردوسی بوده است و مردم این روستا در مهمان نوازی شهره عام و خاص هستند از ماه‌های سرد سال است.

خانه های قدیمی با نمایی از چوب، سقف های چوبی، پنجره های کوچک زیبا، دیوارهای کاه گلی و کوچه های سنگ فرش شده، چشمه های آب معدنی و نهرهای جاری نمای روستای کندلوس را می سازند.

کار و پیشه اهالی این دهکده از گذشته های دور تهیه و تولید چوب و ذغال در زمستان و کشاورزی در تابستان بوده است و اکنون به دلیل قانون مراقبت از جنگل، اهالی علاوه بر کشاورزی به خیاطی و نجاری روی آورده اند. از صنایع دستی این دهکده می توان به بافتن جاجیم، ایزار (پارچه پشمی چارخانه دستباف) بافتن جوراب، دستکش و بلوز پشمی گلدار و نمدمالی اشاره کرد.

موزه کشکسرا نوشهر

این موزه که به نام موزه تبریزی شهرت دارد در سال ۱۳۶۹ با مشارکت بخش خصوصی در کوشکسرا یکی از روستاهای بخش مرکزی نوشهر تاسیس شد و اشیای موجود در این مجموعه تاریخی روایتگر پوشش، آداب، سنن و ابزار آلات اقوام مختلف این مرز و بوم است.

انواع مجسمه یا تندیس های موجود با پوشش های مختلف در این موزه نشانگر فرهنگ بومی این سرزمین است و امروز بنا به گفته دهیار این روستا خیلی از مسافران و گردشگران برای بهره مندی از موهب های الهی این منطقه از جمله منطقه گردشگرپذیر خانیکان پیش از ورود به این منطقه یا هنگام بازگشت برای دیدن اشیای موجود از این مجموعه تاریخی مراجعه می کنند کما آنکه در نوروز سال گذشته دست کم هزار نفر از این موزه بازدید داشتند.

موزه دریایی نوشهر

این موزه هم که به عنوان یکی از تخصصی ترین موزه های خطه شمال کشور به شمار می آید در ضلع غربی اسکله منطقه ویژه اقتصادی بندر نوشهر واقع شده است و در یک فضای به گستره حدود ۱۰۰ متری، کشتی های قدیمی در قالب ماکت یا به عبارتی پیش ساز دیده می شود.

در بخش دیگری از این موزه تابلو هایی وجود دارد که تاریخچه تاسیس این بندر را روایت می کند و مهم ترین آثاری که خیلی از بازدید کنندگان را شگفت زده می کند کشتی بادبانی متعلق به قرن ۱۴ میلادی است.

تابلو های قدیمی حامل تصاویر مدیران گذشته و حاضر بندر در این موزه دیده می شود چرا که این بدر جزو قدیمی ترین بنادر مازندران است و تاریخ ساخت آن به سال ۱۳۰۹ تا سال ۱۳۱۸ بر می گردد.

آن زمان این بندر با مشارکت شرکت های بورورکس (هلند) و آگرمن (بلژیک) ساخته شد و اولین محموله که در بندر تخلیه شد قطعات و ماشین آلات کارخانه ذوب آهن کرج بود که از روسیه با یک کشتی تجاری به ظرفیت هزار تن بارگیری شده بود.

تمامی این رویدادهای گذشته در این موزه وجود دارد و این موزه هم زمان با آغاز ستاد تسهیلات خدمات سفرهای نوروزی طی اطلاع رسانی که از سوی اداره کل بنادر و دریانوردی مازندران واقع در منطقه ویژه اقتصادی نوشهر می شود به روی مسافران، گردشگران داخلی و خارجی باز است.

موزه خشکه داران تنکابن

در خشکه داران نشتارود تنکابن موزه طبیعی و تاریخی وجود دارد که در این مجموعه، انواع تاکسیدرمی از حیات وحش وجود دارد که در شمال ایران زیست می کردند به نمایش گذاشته شده است.

این موزه از دیرباز تاکنون مورد توجه و اقبال خیلی از محققان و پژوهشگران حوزه منابع طبیعی و محیط زیست بوده است به گونه ای که برای انجام کارهای تحقیقی از این موزه بهره می بردند.

موزه حیات وحش خشکه داران در سال ۱۳۶۲ در بخش غربی محور شمال بنا نهاده شده است و وسعت زمین آن به ۵۷۰ متر مربع می رسد و به صورت روز افزون بر تعداد انواع گونه های تاکسیدرمی شده این موزه افزوده می شود.

در موزه حیات وحش خشکه داران انواع متعددی از گونه ها به نمایش گذاشته شده است که در این میان می توان به حواصیل، اگرت، پلیکان و پستاندارانی نظیر خرس قهوه ای، گراز، گربه جنگلی اشاره کرد که به دو صورت کامل و نیم تنه نگهداری شده و مورد بازدید عموم مردم قرار می گیرد.

هدف از بنا نهادن این موزه، برانگیختن حس طبیعت دوستی در میان انواع قشرهای مردم و جذب گردشگر است و به منظور حفظ و نگهداری از این گونه های جانوری بی نظیر هر ساله سمپاشی توسط نگهداران موزه انجام می گیرد.

برای دستیابی به این موزه باید از محور نشتارود شهرستان عباس آباد خطه غربی مازندران پیمود.

رامسر نگین موزه ای کشور

رامسر به عنوان آخرین شهر در ضلع غربی مازندران و هم مرز با استان گیلان است و این شهر که به علت برخورداری از طبیعت شگفت انگیز، مناظر زیبا طبیعی و آثار تاریخی به عروس شهرهای ایران شهرت دارد که در دل خود نسبت به سایر نقاط استان بیشتر آثار و موزه های تاریخی را در دل خود جای داده است.

مجموعه موزه های شهدای رامسر، شامل ۹ موزه است که هفت موزه آن تخصصی و ۲ موزه دیگر هم باز در گستره ای حدود ۱۲ هکتار است این موزه ها هدایای مرمر، عاج، حمام، آوندها، مردم شناسی و حمام نام دارد.

رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان رامسر در این باره گفت : استقبال از موزه های تاریخی در این شهرستان به مراتب بیشتر از دیگر جاذبه های گردشگری است و این مجموعه های تاریخی ظرفیتی مناسب برای ماندگاری بیشتر گردشگران، مسافران و مورخان در این منطقه است.

نادر سحر خیز در گفت و گو با ایرنا افزود : آنچه از مسوولان این موزه های گزارش شده در روز های دوم نوروز به بعد فروش بلیت در این موزه ها هر کدام ۱۵ هزار برگه بلیت فروختند و پیش بینی می شود تا پایان نوروز دست کم ۱۰۰ هزار نفر از این موزه ها بازدید کنند.

وی بیان داشت: این مجموعه های تاریخی در حقیقت مکان هایی هستند که گردشگران و مسافران را نگه می دارند چرا که خیلی از مسافران تاریخ دوست شوق دارند با دقت نظر بیشتری اشیای تاریخی موجود در این موزه ها را بنگرند و پی به هویت تاریخی کشورشان ببرند.

این مسوول خاطرنشان کرد : گذشته از مسافران و گردشگران داخلی این روزها حتی شاهد گردشگران خارجی هم از اغلب کشورهای حاشیه خلیج فارس در بازدید از این موزه ها هستیم و ضمن آنکه در جوار این موزه ها نمایشگاه های صنایع دستی، غرفه ها و راهنمایان هدایت گردشگران هم مستقر هستند و استقبال خوبی هم از نمایشگاه ها شده است.

رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری رامسر گفت : در میان این موزه ها، موزه عاج در خاور میانه دارای نشان تاریخی است و مجموع اشیایی که در این موزه ها وجود دارد در برگیرنده آثار کشف شده در گورستان ایزوگام دشت دهستان جنت رودبار است که سابقه سکونت بیش از سه هزار و ۵۰۰ ساله دارد و این خود روایتگر این ادعا است.

سحر خیز با بیان آنکه رامسر نگین موزه ای کشور است، خاطرنشان کرد : اغلب مهمانان نوروزی با توجه به سوابق سفر دوره های گذشته به ویژه پیش از کرونا، بازدید از موزه های این شهر گردشگرپذیر را در برنامه های سفرهایشان پیش بینی کرده اند.

وی بیان داشت : افزون بر این جاذبه های تاریخی، سه موزه خصوصی هم از جمله موزه مردم شناسی دهکده صنایع دستی، حیات وحش و موزه غذا هم در این شهرستان فعالیت دارد که موزه غذا در محور گردشگری جواهرده واقع است و همگی با تمام توان در خدمت گردشگران نوروزی هستند.

وی خاطرنشان کرد : آنچه رامسر را به تبدیل به شهر موزه ای کرده افزون بر برخورداری از مواهب طبیعی چشم نواز، نزدیکی با دریا و جنگل های سرسبز هیرکانی مصنوعات بشری است که این مزیت ها هر مخاطبی مجذوب دارایی های چشم نواز این شهر می شود و ضرورت دارد با برخورداری از همه ظرفیت های منحصربفرد در حوزه رونق گردشگری فرهنگی و اقتصاد این منطه بیش از پیش تلاش کرد.

به گزارش ایرنا برابر آمار ثبت شده اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران، از ابتدای طرح تسهیلات خدمات سفرهای نوروزی تاکنون نزدیک به ۹ میلیون مسافر و گردشگر از طریق سه محور هراز، کندوان و فیروزکوه وارد مازندران شده اند.