شرق پرس : یلدا به فاصله زمان بین غروب آفتاب از ۳۰ آذر یعنی آخرین روز پاییز تا طلوع آفتاب در اول ماه دی یعنی نخستین روز زمستان گفته می‌شود.
خوردن تنقلات، قصه گویی بزرگان و ریش سفیدان برای جوان تر‌ها و دیگر اعضای فامیل و همچنین تفالی به دیوان حافظ از دیگر آیین‌های مرسوم این شب باستانی است.
یلدا برگرفته از یک واژه سُریانی است که به تولد و زایش معنی شده است.
سریانی زبان رایج مسیحی‌ها بوده است که از تحقیق و بررسی در کتب تاریخی واژه نامه‌ها کسب شده است دانشمند بزرگ و تقویم شناس ابوریحان بیرونی با نام میلاد اکبر از شب یلدا یاد می‌کند و آن را میلاد خورشید دانسته است.
چله شو مازندرانی‌ها به صرف سبزی پلو ماهی، فسنجان و آواز امیری
شب یلدا در تمام مناطق ایران با برگزاری مراسم شب نشینی و جشن و سرور و خوردن خوارکی‌های خوشمزه زمستانی و البته گاهی هم تابستانی (هندوانه) همراه است.
شب یلدا یا به زبان محلی چله شو در مازندران آیین و رسوم خاصی دارد، تدارکات این شب مهم از چند روز قبل آغاز می‌شود و در آخرین روز ماه پاییز کار‌ها همراه با خانه‌تکانی و دانه کردن انار و پاک کردن برنج برای شام شب ادامه پیدا می‌کند.
یکی دیگر از آداب و رسوم شب یلدا در مازندران به خصوص در مناطقی مثل کلاردشت این است که از سال‌های دور رسم بر این بوده که حتما در شب یلدا سبزی پلو همراه با مرغ، اردک یا ماهی بخورند و با خوردن این غذا به استقبال زمستان بروند.
فسنجان با مرغ یا اردک و نیز کوکو سبزی هم یکی دیگر از غذا‌های مخصوص مهمانی شب یلدا در اغلب شهر‌ها و روستا‌های مازندران است.
خوردن انار، ماست، میوه، آجیل و تنقلاتی مثل گندم برشته، تخم بو داده هندوانه و کدو، کدو حلوایی پخته و مزه‌دار شده با دارچین و عسل و آجیل و میوه خشک که به همه آن‌ها شب چره می‌گویند، از جمله آداب و رسوم شب یلدا در مازندران و از اوجب واجبات است.
در سفره شام شب یلدا حتما باید یکی از انواع پلو با برنج تدارک دیده شود، چون به اعتقاد قدیمی‌ها خوردن برنج یا گندم در این شب شگون دارد و به سفره آن‌ها در تمام روز‌های سال برکت می‌دهد.
در مازندران معمولا رسم بر این است که اگر افراد فامیل برای شام دور هم جمع نشوند حتما برای شب نشینی بعد از شام با هم از چند روز قبل قرار و مدار می‌گذارند و معمولا همه افراد برای شب نشینی به خانه بزرگتر فامیل می‌روند و تا پاسی از شب با خوردن خوراکی‌های مخصوص شب یلدا بیدار می‌مانند و گاهی هم برای سرگرمی با هم کشتی می‌گیرند یا مچ می‌اندازند، شعر‌ها و آواز‌های قدیمی برای شب یلدا به زبان مازندرانی و منظومه‌های امیری و طبری می‌خوانند یا با اشعار حافظ فال می‌گیرند.
پخت انواع کیک و شیرینی سنتی بانوان مازندرانی
کیک و انواع شیرینی دستپخت زنان و دختران خانه از جمله خوشمزه‌ترین تنقلات و دسر شب یلدا یا چله شو هستند.
یکی از خوشمزه‌ترین شیرینی‌های خانگی که در گذشته برای چله شو پخته می‌شد پشت زیک یا همان سوهان کنجدی است که با نیشکر درست می‌شود.
حافظ خوانی در شب یلدا
معمولاً در شب یلدا رسم بر این است که صاحب خانه، دیوان حافظ را به بزرگتر فامیل که سواد دارد، می‌دهد و سپس هر یک از میهمانان نیت کرده و بزرگِ مجلس، این جمله را می‌گوید و تفعلی به گنجینه حافظ می‌زند: «ای حافظِ شیرازی/ تو محرم هر رازی/ بر ما نظر اندازی/ قسم به قرآن مجیدی که در سینه داری…» یا هر چیزی شبیه به این.
گرفتن فال حافظ یکی از رسوم پرطرفدار شب یلدا در همه جای ایران است.
yjc
