شرق پرس: عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران گفت: در دهه های اخیر تقلیل معنادار سطح باروری در کشور ریشه در متزلزل شدن باورهای سنتی دارد.

یعقوب فروتن در گفت و گو با ایسنا، تغییرات جمعیتی را تابعی از سه عامل اصلی باروری، مرگ و میر و مهاجرت معرفی کرده و اظهار کرد: هرگونه رفتار، دستورالعمل و اعمال تغییر در افزایش یا کاهش جمعیت ریشه در باورها و فرهنگ عمومی جامعه دارد به این معنا که تا فرهنگ آن رویکرد پیاده نشود طرح های کنترل جمعیت ناگزیر از شکست خواهند بود.

وی تصریح کرد: امروزه با توجه به موفقیت های جامعه بشری در زمینه کنترل قابل ملاحظه عوامل مرگ و میر و همچنین سیاست های جمعیتی در خصوص کنترل و نظارت بر فرآیند مهاجرت، تغییرات جمعیتی بیشتر تحت تاثیر سطح باروری یا زاد و ولد است.

عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران تحولات جمعیتی در دنیا را مطابق تئوری نظریه پردازان بزرگ، معطوف سه مرحله دانست و خاطرنشان کرد: جبر سنتی، ضرورت های درونی و الزامات بیرونی مراحلی هستند که مسبب تحولات جمعیتی در طول قرون اخیر بودند که در هریک از موارد فوق ردپای فرهنگ و سنن مشاهده می شود.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه مطابق تجزیه و تحلیل های انجام شده، نادیده گرفتن و یا کم توجهی به محیط و شرایط فرهنگی عمده دلیل شکست طرح های کنترل جمعیتی به شمار می آید، گفت: اعتقادات سنتی و باورهای عامه پسند ایرانی نقش تعیین کننده در میزان زاد و ولد و رشد جمعیت به ویژه در دهه های گذشته دارد.

فروتن در ادامه بیان کرد: یکی از سنت ها و باورهای فرهنگی و عمومی جامعه ازدواج بوده و مسائل مربوط به ازدواج و زناشویی در فرهنگ ایرانی از چنان اهمیتی برخوردار است که در هیچ شرایطی نمی توان از آن سر باز زد حتی در شرایط دشوار مالی برای تامین هزینه های ازدواج، نه تنها افراد دعوت به استقراض می شوند بلکه حتی اعتقاد بر این است که هیچگونه نگرانی برای بازپرداخت آن وجود نخواهد داشت.

وی افزود: مطابق باورهای سنتی، زن و شوهر به حداکثر مدارا و سعه صدر برای تداوم زندگی زناشویی دعوت می شوند. در فرزند آوری نیز با انتساب زاد و ولد به مشیت الهی نگرانی از بابت نیاز مالی در این زمینه مفهومی ندارد مضاف بر اینکه فرزندزایی، نقش حیاتی در تعیین و استحکام جایگاه زن در خانواده دارد.

عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران با اشاره به اینکه تقلیل معنادار سطح باروری در کشور ریشه در متزلزل شدن باورهای سنتی پیشین و تکوین اشکال جدیدی از اعتقادات عمومی موافق با بعد کوچک خانواری دارد، گفت: این درهم تنیدگی تحولات فرهنگی و جمعیتی به خصوص طی دهه های اخیر در ایران تشابه فراوانی با تجارب تاریخی سایر کشورهای جهان در آسیا، اروپا و آفریقا دارد.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه پیدایش سرمایه داری و گسترش خانواده هسته محور الگوی ابتدایی زاد و ولد در خانواده ها در جهت رفاه حال اعضای خانوار را تغییر داده، تصریح کرد: در مدل های نخستین، خانواده به مجموعه متشکل از خویشاوندان اطلاق می شد اما در طول قرن ۱۹ خانوارها به سمت هسته خود و رفاه اعضای خود گام برداشتند به طوری که خانواده به تدریج کارکرد قبلی خود را به عنوان یک واحد اصلی تولید اقتصادی از دست داد.

فروتن خاطرنشان کرد: تبیین علمی جامع و واقع بینانه تحولات جمعیتی و تقلیل یا افزایش باروری در ایران مستلزم توجه به نقش عناصر فرهنگی در جامعه بوده و باید توجه به محیط فرهنگی مناسب و هم ساز، شرط اجتناب ناپذیر تحولات و تغییرات جمعیتی محسوب می شود.