زخم پای دیابتی چیست و چگونه پدید میآید؟
۱. ضعف بینایی: بیماران دیابتی ممکن است مشکلاتی در انتهای مویرگ چشمی خود داشته باشند. به این تغییرات مویرگی شبکیه رتینوپاتی میگویند. رتینوپاتی مهمترین عامل نابینایی در بیماران دیابتی است که کمتر از ۶۵ سال سن دارند.
۲. بیماری قلبی: قندخون بالا به سرخرگها، سیاهرگها و مویرگها آسیب میرساند. احتمال سکته قلبی در افراد دیابتی دوبرابر افراد دیگر است. عوارض سکته قلبی در بیماران دیابتی بسیار شدید است و اغلب باعث از کار افتادگی عضوی از بدن یا حتی مرک بیمار دیابتی میشود.
۳. بیماری کلیوی: قندخون بالا به نفرونها آسیب میرساند و آنها را زخمی و غلیظ میکند. نیمی از مبتلایان دیابت از آسیبهای کلیوی رنج میبرند. این آسیبها به گونهای است که ممکن است فرد به دیالیز یا پیوند کلیه احتیاج داشته باشد.
۴. فشار خون: دیابت باعث افزایش تری گلیسرید و چربی خون میشود. این مواد در رگهای اصلی بدن تجمع میکنند و دیواره رگهای بدن تنگتر میشود. این مورد باعث اختلال خون رسانی به اندامها و افزایش فشار خون میشود.
۵. قطع عضو: عارضه قطع عضو که اغلب با قطع شدن قسمتی یا تمام پا همراه است در بیماران دیابتی بسیار شایع است. بی توجهی به یک زخم کوچک میتواند باعث قطعی عضو شود. در اغلب موارد یک عفونت جزئی تا استخوان گسترش میِیابد و در انتها درمانی جز قطع عضو باقی نمیماند. ۶۰ درصد قطع عضو در جهان به بیماران دیابتی تعلق میگیرد.
در واقع این مورد آخر بسیار حائز اهمیت است. با گذشت زمان دیابت میتواند موجب آسیب به عصبها شود و حس اندامهای فرد (مخصوصا پاها) از بین ببرد. اگر اعصاب پاها آسیب ببینند ممکن است احساس سرما، گرما و درد نداشته باشید همچنین باعث میشود که در پاها احساس سوزش کنید. این فقدان حس را «نوروپاتی» حسی دیابت میگویند. کم شدن حس و آگاهی ممکن است منجر به افزایش خطر بریدگی، زخم و تاول شود. به دنبال نوروپاتی دیابتی زخمهای وارد شده به پاها را احساس نمیکنید و به همین دلیل آسیب میتواند پیش روی کرده و حتی باعث ایجاد عفونت شود. همچنین عضلات پا ممکن است سالم عمل نکنند، زیرا اعصابی که باعث عملکرد عضله میشوند دچار آسیب شده اند. همچنین حرکت و چرخش پاها نیز به درستی صورت نمیگیرد و باعث ایجاد فشار بیش از حد به یک ناحیه از پاها میشود. به صورت کلی مشکلات مربوط به پاها به دلیل آسیب به عصب و بیماریهای عروق محیطی است.
چه کسانی دچار زخم پای دیابتی میشوند؟
عوامل خطرزا در ابتلا به زخم پای دیابتی
ــ ابتلای فرد به بیماریهای قلبی
ــ ابتلای فرد به بیماریهای کلیوی
ــ اضافه وزن و چاقی
ــ استفاده از کفشهای بیکیفیت و نامناسب
ــ مصرف دخانیات
ــ مصرف مشروبات الکلی
ــ عدم توجه و رعایت بهداشت فردی
ــ ابتلا به برخی بیماریهای مربوط به دیابت همچون رتینوپاتی
زخم پای دیابتی چه علائمی دارد؟
ــ پدید آمدن تاولها و زخمهای بدون درد
ــ سوزن سوزن شدن پاها
ــ از دست دادن حس پاها
ــ تغییرات رنگ پوست
ــ تغییر دمای پوست
ــ پدید آمدن رگههای قرمز رنگ
ــ ایجاد زخمهای خشک یا زخم همراه با ترشح
ــ تغییر شکل پاها
ــ سوزش دردناک
اگر عفونت در پاها ایجاد شود یا عفونت همراه با زخم باشد، فرد ممکن است هر یک از علائم زیر را نیز تجربه کند:
ــ تب
ــ لرز
ــ قند خون غیر قابل کنترل
ــ لرزش
ــ شوک
ــ قرمزی
انواع زخم پای دیابتی
ــ درجه ۰ (پوست سالم)
ــ درجه ۱ (زخم سطحی)
ــ درجه ۲ (زخم عمیق به تاندون، استخوان یا مفصل)
ــ درجه ۳ (زخم عمیق با آبسه یا استئومیلیت)
ــ درجه ۴ (گانگرن پیشانی)
ــ درجه ۵ (گانگرن پا).
ــ زخمهای پاک (A)
ــ زخمهای غیر آلرژیک (B)
ــ زخمهای ایسکمیک (C)
ــ زخمهای ایسکمیک آلوده (D)
در درجههای صفر تا چهار، ۵ ویژگی زخم مقایسه میشود از جمله اندازه، عمق، سپسیس، آرتروپوشی و انحراف. به همین ترتیب، گروه کاری بین المللی طبقه بندی PEDIS را پیشنهاد کرده است که زخم را براساس پنج ویژگی پرفیوژن (عرضه شریان)، وسعت، عمق، عفونت و حس طبقه بندی میکند.
همچنین تقسیم بندی دیگری نیز برای طبقه بندی زخم پای دیابتی وجود دارد که مبنای آن درجه بندی بالینی عفونت است:
ــ بدون عفونت: زخم بدون ترشح چرکی و بدون علائم التهابی مانند درد، قرمزی، گرمی و ایندوراسیون و حساسیت محل زخم
ــ خفیف: بدون علائم سیستمیک، ترشحات چرکی یا حداقل دو مورد علامت التهاب، قطر سلولیت یا قرمزی کمتر از ۲ سانتی متر و زخم سطحی
ــ متوسط: حال عمومی خوب، ترشح چرکی، حداقل دو علامت التهابی، قطر سلولیت بیش از ۲ سانتی متر یا لنفانژیت، گسترش زیر فاشیایی سطحی، آبسه عمقی، گانگرن، گرفتاری تاندون، عضله، مفصل یا استخوان
ــ شدید: علائم فوق همراه با علائم مسمومیت منتشر مانند تب، لرز، کاهش فشار خون، تاکیکاردی، استفراغ، گیجی.
چگونه زخم پای دیابتی را تشخیص میدهند؟
راههای درمان زخم پای دیابتی
۱. درمانهای غیر جراحی برای زخم پای دیابتی
ــ ابزارهایی برای بی حرکتی مانند: Cast Boot و Total Contact Cast
ــ استفاده از آنتی بوتیک: با توجه به عوارض متعدد آنتی بیوتیکها تعیین زمان مناسب تجویز آنتی بیوتیک ها، نوع آن، مقدار، راه تجویز آن و مدت تجویز، همگی اهمیت دارند. در مان معمولاً به صورت تجربی شروع شود و باید بر اساس شدت عفونت، درمان قبلی، جواب کشتهای قبلی و وجود و یا عدم وجود حساسیت به دارو، وضعیت کبد و کلیه بیمار انتخاب نمود.
۲. درمان زخم پای دیابتی با استفاده از جراحی
ــ برداشتن بافت مرده یا فاسد
ــ جرای پای شارکوت
ــ بای پس عروق برای بیماری عروق محیطی یا جراحی داخل عروقی و قرار دادن استنت
ــ قطع عضو: درمان زخم پای دیابتی در زمان مناسب و جلوگیری از قطع عضو اهمیت زیادی دارد. اما در بعضی مواقع به علت حاد شدن شرایط زخم و عدم درمان بهموقع یا مناسب راهی جز قطع عضو باقی نمیماند. در این زمان قسمتی از پا که زخم شده به رنگ سیاه درآمده است. قطع عضو جهت جلوگیری از نفوذ عفونت صورت میپذیرد. این عمل در بیمارستان و زیرنظر متخصص انجام میشود. البته عفونت تنها در منطقه قطع شده وجود ندارد و ممکن است به نقاط بالاتر نیز سرایت کرده باشد. پس قطع عضو به منزله درمان ناحیه آسیب دیده پا نمیاشد. جدا از مشکلاتی که قطع عضو به همراه دارد، این معضل برای بیمار نیز از لحاظ روحی بسیار ناراحت کننده و نومیدانه است. پس بهتر است با درمان زخم پای دیابتی در مراحل اولیه از قطع عضو جلوگیری کنیم.
۳. درمانهای خانگی و سنتی برای زخم پای دیابتی
ــ عسل: عسل رایجترین درمان خانگی برای مشکلات پای دیابتی است، زیرا که حاوی خواص ضد باکتری، ضد ویروسی، ضد التهاب و آنتیاکسیدانی میباشد. این مواد میتوانند با میکروبها مبارزه کنند و همچنین باعث افزایش محافظت و جلوگیری از هر گونه عفونت بیشتر شوند. کمی عسل ارگانیک را بر نوک انگشتانتان بزنید، سپس آن را به آرامی بر روی زخم باز خود بمالید و بردارید. بعد از ۱۰ تا ۱۵ دقیقه میتوانید آن را با آب بشویید؛ این کار را، حداقل ۲-۳ بار در روز انجام دهید.
ــ غذاهای سرشاز از منیزیم: تحقیقات پزشکی نشان میدهد که تغییرات سطح مواد معدنی موجود در بدن میتواند منجر به شیوع و شدید شدن عفونت پای دیابتی شود. به صورت ویژه فقر منیزیم باعث مدیریت ضعیف دیابت و ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن میشود. از غذاهای سرشار از منیزیم مانند دانه کدو تنبل، اسفناج، لوبیا سیاه، آووکادو، شکلات تیره و موز استفاده کنید.
ــ جینسنگ: گیاه جینسنگ گیاهی هست که معمولا برای افراد مبتلا به دیابت، توصیه میشود. این گیاه همچنین به منظم کردن فعالیت بدن و بسیاری از بخشهای آن از جمله سطوح قند خون کمک میکند. این گیاه به بهبود عفونتهای پای دیابتی هم کمک میکند و از حمله کردن عفونتها به بدن جلوگیری میکند. میتوانید از مکملهای جینسنگ برای درمان زخم پای دیابتی استفاده کنید.
ــ سویا: مخلوطی از زنجبیل و سویا میتواند برای سیستم گردش خون فوق العاده عمل کند و به درمان زخم پای دیابتی کمک کند.
چگونه از زخم پای دیابتی پیشگیری کنیم؟
ــ چک کردن روزانهی پاها: فرد مبتلا به دیابت باید هر روز پاهای خود را بررسی کند، یا اینکه از کسی بخواهد که هر گونه تغییر و آسیب در پاها را به او بگوید.
ــ شستن روزانهی پاها: تمیز نگه داشتن پاها برای جلوگیری از عفونت پاها در افراد دیابتی ضروری است.
ــ پوشیدن کفش و جوراب مناسب: این مساله میتواند باعث جلوگیری از آسیب به پاها شود، در عین حال از پوشیدن کفش و جوراب تنگ نیز خودداری کنید.
ــ کوتاه کردن ناخن ها: ناخنها را با دقت و صاف کوتاه کنید، زیرا ناخنهای گرد در گوشت ناخن فرو میروند و در نهایت موجب عفونت پا میشوند.
ــ مراقبت از میخچه و پینهی پا: میخچه و پینهی پا را با دقت درمان کنید. هرگز میخچه را برندارید، زیرا خطر عفونت را افزایش میدهد.
ــ مراقبت از پاها در گرما و سرمای شدید: قرار گرفتن پاها در معرض سرما یا گرمای شدید میتواند موجب آسیب به پاها در افراد دیابتی شود.
ــ کنترل قند خون: قند خون خود را کنترل کنید، زیرا قند خون کنترل نشده احتمال مشکلات پا را در افراد دیابتی بیشتر میکند.
ــ ترک سیگار: سیگار تاثیر منفی بر روی جریان خون به بافتها دارد.
ــ معاینهی منظم پاها: معاینه توسط پزشک برای جلوگیری از عفونت، بدشکلیهای پا و قطع پا ضروری است.
- منبع خبر : fararu