روند شیوع کرونا در مازندران طی یک ماه اخیر با وجود اجرای محدودیت‌های سختگیرانه کرونایی به جای این که در مسیری نزولی قرار بگیرد، صعودی شده و اکنون با گذشت بیش از یک ماه از اجرای محدودیت‌های سراسری، مجموع بستری‌شدگان مبتلا به کرونا در مراکز درمانی این استان حدود ۳۶ درصد افزایش یافته است. این در حالی است که وضعیت شیوع کرونا در کشور نزولی است و به استناد آمارهای به دست آمده، مازندران تنها استان با نمودار رو به رشد ابتلای افراد به کرونا در کشور است.
هر چند این روند صعودی ممکن است ناشی از کم‌توجهی ساکنان این استان به پروتکل‌های بهداشتی باشد، اما با توجه به جهش ژنتیکی ویروس کرونا در برخی نقاط دنیا، احتمال جهش ژنتیکی این ویروس در مازندران را مطرح می‌کند. مسأله‌ای که برای تایید یا تکذیب آن به پژوهش‌های دقیق علمی نیاز است و صرفا بر اساس مشاهدات و آمارها نمی‌توان آن را تایید کرد. با این حال مروری بر وضعیت موجود در مازندران و رصد برخی معیارها و مؤلفه‌ها می‌تواند به طرح مساله احتمال جهش ژنتیکی ویروس کرونا در مازندران یا شیوع ویروس جهش یافته در این استان کمک کند.
شیب رو به پایین کرونا در کشور
سرعت ابتلا به کرونا در کشور به استناد آمارهای رسمی ستاد ملی مقابله با کرونا مدتی است که به لطف اجرای برخی محدودیت‌های کرونایی و رعایت پروتکل‌های بهداشتی توسط اقشار مختلف مردم مسیری رو به کاهش را طی می‌کند و تعداد فوت‌شدگان ناشی از کرونا نیز که تا میانه‌های آبان از مرز ۴۰۰ نفر هم گذشته بود، اکنون به زیر ۲۰۰ نفر رسیده است.
آخرین آمار اعلام شده از تعداد روزانه فوت‌شدگان کرونایی ۱۵۲ نفر است که امروز -۴ دی- اعلام شد. آمار اعلام شده در روز چهارشنبه ۳ دی ۱۵۳ نفر، سه‌شنبه ۲ دی ۱۸۷ نفر و دوشنبه یکم دی ۱۹۱ نفر بود. از ۲۷ آذر که ۲۱۲ نفر بر اثر ابتلا به کرونا در مراکز درمانی کشور فوت کردند به بعد آمارها به زیر ۲۰۰ نفر رسیده است.
طبق همین آمارها تعداد مبتلایان شناسایی شده طی هر شبانه‌روز نیز در کشور روندی رو به کاهش گرفته است. در حالی که تعداد مبتلایان شناسایی شده هر شبانه‌روز در کشور روز ۱۳ آذر به ۱۳ هزار و ۹۲۲ نفر رسید و چیزی به گذر از مرز شناسایی بیش از ۱۴ هزار نفر در روز نمانده بود، به مرور این روند از همان روز کاهش یافت و اکنون به نصف کاهش یافته است. آخرین آمار مربوط به شناسایی مبتلایان جدید در کشور ۶ هزار و ۱۸۷ نفر است. تعداد بستری‌شدگان در هر شبانه‌روز نیز که زمانی به مرز ۲ هزار نفر رسیده بود، کاهش یافت. در شرایطی که جمعه ۱۴ آذر یکهزار و ۹۹۶ نفر طی یک شبانه‌روز به علت ابتلا به کرونا در کشور بستری شدند، پنجشنبه ۴ دی این تعداد روزانه به ۹۲۴ نفر کاهش یافته است.
روند صعودی در مازندران
اما بر خلاف این وضعیت موجود در کشور، مازندران مسیری متفاوت را در یک ماه اخیر طی کرده است. مجموع تعداد بستری‌شدگان کرونایی در بیمارستان‌های مازندران، زمانی که محدودیت‌های سراسری کرونایی در کشور آغاز شد کمتر از ۸۰۰ نفر بود. یکم آذر که محدودیت‌ها همزمان با سراسر کشور در مازندران نیز آغاز شده بود، به استناد آمارهای دانشگاه علوم پزشکی مازندران و دانشگاه علوم پزشکی بابل ۷۹۱ نفر بود که ۲۰۰ نفر از این تعداد را بیماران بدحال و بستری شده در بخش مراقبت‌های ویژه تشکیل می‌دادند.
روند ابتلا به کرونا در مازندران از میانه‌های آبان صعودی شده بود و اول آذر آخرین روزی بود که تعداد بستری‌شدگان کرونایی در کانال ۷۰۰ نفری قرار داشت. این تعداد روز دوم آذر جهشی محسوس داشت و به ۸۲۵ نفر رسید و پس از آن با شیب ملایم رو به بالا و چند روز نوسان، روز ۱۳ آذر از مرز ۹۰۰ نفر هم گذشت و به ۹۰۵ نفر رسید. یعنی روزی که بالاترین آمار تعداد افراد شناسایی شده در کشور ثبت شده بود و پس از آن تعداد مبتلایان تازه شناسایی شده با وجود افزایش ظرفیت تست‌گیری در کشور نزولی شد. اما نمودار کرونا در مازندران کماکان صعودی ماند و ۲۹ آذر از مرز هزار نفر هم گذشت و تعداد بستری‌شدگان کرونایی به یکهزار و ۴۶ نفر رسید. روندی که در روزهای اخیر نیز ادامه یافته و طبق آخرین آمار اعلام شده از سوی ۲ دانشگاه علوم پزشکی مازندران و بابل تا عصر سوم دی یکهزار و ۸۱ نفر است. یعنی تعداد بستری‌شدگان کرونایی در مازندران بر خلاف روند نزولی کشور، طی ۳۲ روز ۳۶ درصد افزایش یافت.
در کنار این شاخص‌های آماری، برخی مشاهدات نیز نشان می‌دهند که سرعت شیوع کرونا در مازندران افزایش یافته است. البته برخی پزشکان و صاحب‌نظران این وضعیت را ناشی از رعایت نشدن پروتکل‌های بهداشتی در مازندران می‌دانند. دلیلی که اتفاقا منطقی است و با توجه به تداوم دورهم‌نشینی‌ها و ساده‌انگاری کرونا در برخی شهرها و روستاهای مازندران می‌توان به آن استناد کرد.
اما روی دیگر این ماجرا می‌تواند افزایش سرعت شیوع ویروس در مازندران باشد. یکی از پزشکان عضو طرح پزشک خانواده در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا از افزایش معنادار آمار مبتلایان در بین جمعیت زیر پوشش خود خبر می‌دهد و می‌گوید: مشاهداتم در تعداد مراجعان و افراد ” کرونامثبت ” بین آن‌ها نشان می‌دهد که شرایط شیوع در ۲ هفته اخیر نسبت به ۱۰ ماه اخیر متفاوت شده است.
این پزشک که نخواست نامش عنوان شود ، می‌افزاید : در یکی از روزدهای همین هفته نیمی از ۵۲ مراجعه‌کننده‌ای که علائم ابتلا داشتند و برای تست به آزمایشگاه معرفی کردم، کرونامثبت تشخیص داده شدند و درمان خانگی آن‌ها را آغاز کردیم. این روند افزایشی شیوع طی ۲ هفته اخیر بیشتر به چشم می‌آید و حتی در پیک دوم کرونا هم به این شکل با آن مواجه نشده بودم. البته خوشبختانه تعداد فوتی‌ها پایین است و در این مدت جز یک مورد فوت در جمعیت زیر پوشش مورد دیگری نداشتم. آن یک مورد هم فرد سالمند دارای بیماری زمینه‌ای حاد بود.
جهش ژنتیکی دور از انتظار نیست
وی تأکید می‌کند که این موضوع صرفا نمی‌تواند ناشی از جهش ژنتیکی باشد، اما با توجه به ناشناخته بودن رفتار این ویروس در دنیا، هر احتمالی ممکن است وجود داشته باشد. ضمن این که تشخیص جهش ژنتیکی ویروس نیز باید توسط مراکز علمی و پژوهشی که صلاحیت این کار را دارند انجام شود.
این موضوع را یک پزشک عمومی شاغل در یکی از درمانگاه‌های ساری نیز تأیید می‌کند. او نیز در عین حال که بنا به دلایل شغلی میلی به بیان شدن نام خود ندارد، می‌گوید: این ویروس تا کنون بارها تغییر وضعیت داشت که یکی از نمونه‌های آن را اخیرا در انگلیس دیدیم. حتی در کشور عنوان شد که مدتی پیش با ویروس انگلیسی درگیر بودیم. اما تایید آن از عهده پزشکان یا حتی مسئولان استانی حوزه بهداشت و درمان خارج است.
این پزشک عمومی خاطرنشان می‌کند: جهش ژنتیکی ویروس اتفاق دور از انتظاری نیست و ممکن است در هر نقطه‌ای رقم بخورد. به نظرم طرح این موضوع برای آغاز مطالعاتی درباره وضعیت مازندران و تشخیص احتمال جهش ژنتیکی ویروس کرونا ضروری است.
ابهامات کرونایی در مازندران
صرف‌نظر از این اظهارات و آمارهایی که بیان شد، نگاهی به وضعیت کلی مازندران در یک ماه اخیر نیز می‌تواند به جمع سایر دلایل احتمال جهش ژنتیکی کرونا در این استان اضافه شود. بد نیست که به این چند موضوع توجه کنیم:
روند ابتلا به کرونا در مازندران همچنان صعودی است.
در یک ماه اخیر از ورود مسافران به استان به شکل سختگیرانه‌ای جلوگیری شد و نمی‌وان حضور مسافران را این بار دلیل افزایش شیوع کرونا دانست.
مازندران تقریبا آخرین استانی است که از وضعیت قرمز خارج شد.
این استان در آغاز محدودیت‌های کرونایی پنج شهر با وضعیت قرمز داشت که در میانه‌های آذر به ۶ شهر افزایش یافت.
با وجود نارنجی اعلام شدن تمام شهرهای کشور، هنوز از ۲ شهر گلوگاه و آمل به عنوان شهرهای در معرض وضعیت قرمز و بحرانی شدن یاد می‌شود.
این نکات در کنار مسائل آماری بیان شده، مازندران را از نظر وضعیت کلی شیوع کرونا، در مقابل وضعیت اعلام شده قرار می‌دهد. با این حال هنوز اطلاعاتی مبنی بر تایید این موضوع وجود ندارد. دکتر سید عباس موسوی رئیس دانشگاه علوم پزشکی مازندران روز چهارشنبه سوم دی در حاشیه جلسه کمیته‌های ستاد استانی کرونا اعلام کرد که هنوز وجود ویروس جهش یافته در کشور اثبات نشده است.
اما دکتر مینو محرز عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا اخیرا اعلام کرد این احتمال وجود دارد که ویروس جهش‌یافته وارد کشور شده باشد. با این حال و حتی در صورت قطعی بودن ورود ویروس جهش‌یافته به کشور، این پرسش کماکان وجود دارد که چرا ویروس جهش‌یافته فقط در مازندران تأثیرگذار ظاهر شد و کماکان آمار این استان را بر خلاف وضعیت کشور صعودی کرده است؟
رعایت پروتکل‌ها مقدم بر تشخیص جهش ژنتیکی
آخرین نقطه‌ای که جهش ژنتیکی کرونا در آن مشاهده و تایید شد انگلیس است. کشوری که طی روزهای اخیر درگیر نوع جهش‌یافته ویروس کرونا شده و به همین دلیل اکنون به منطقه ممنوعه برای ترددهای بین‌المللی تبدیل شد و پرواز بسیاری از کشورها به آن متوقف شده است. نکته قابل توجه در این مورد تشابه بسیار نزدیک اقلیمی بین مازندران و انگلیس است. شرایط آب و هوایی این کشور نزدیکی بسیار زیادی به مازندران دارد. با این حال مقایسه اقلیمی این دو منطقه صرفا در حد یک موضوع مقدماتی مطرح است و تایید یا تکذیب جهش ژنتیکی ویروس کرونا در مازندران باید از سوی مراکز علمی معتبر مانند پژوهشگاه ملی ژنتیک و زیست‌فناوری یا انستیتو پاستور ایران بررسی و اعلام شود.
عضو هیأت علمی انستیتو پاستور آمل معتقد است که این موضوع را در حال حاضر نه می‌توان تایید کرد و نه به طور مطلق می‌توان گفت که جهش ژنتیکی کرونا در مازندران رخ نداده است.
دکتر علی‌اصغر احمدی به خبرنگار ایرنا می‌گوید: در این موارد حتما باید مطالعات دقیق و گسترده علمی انجام شود. ضمن این که استان‌ها نمی‌توانند برای تشخیص این موضوع ورود کنند و مطالعات باید در مرکز انجام شود. با این حال با توجه به رفتارهای متفاوت و مرموزانه ویروس کرونا، احتمال جهش ژنتیکی در هر نقطه‌ای از دنیا می‌تواند وجود داشته باشد.
وی می‌افزاید: مهم‌ترین نکته در این زمینه رعایت همان پروتکل‌های مقابله با کرونا برای پیشگیری از ابتلاست. این به معنی مهم نبودن تشخیص جهش ژنتیکی ویروس نیست. بلکه رفتاری است که در هر نقطه‌ای از دنیا باید به آن توجه شود. یعنی حتی اگر فرض را بر این بگیریم که کرونادر مازندران جهش ژنتیکی داشت، باز هم راه حل اصلی رعایت پروتکل‌های بهداشتی است و در شرایط کنونی باید آن را جدی گرفت.
آن‌چه که در نهایت از مرور این داده‌ها و اظهارات به دست می‌آید، وضعیت متفاوت مازندران در هفته‌های اخیر و متفاوت بودن رفتار ویروس یا تفاوت خروجی محدودیت‌های کرونایی در مازندران است. هرچند مازندران هنوز خوشبختانه با رکوردی که در پیک دوم شیوه کرونا به جا گذاشته بود فاصله قابل توجهی دارد، اما استمرار روند کنونی با توجه به در پیش بودن فصل سرد سال، می‌تواند شرایط مازندران را بار دیگر بحرانی کند و این استان را دوباره وارد وضعیت قرمز کند.
- منبع خبر : ایرنا
