برخورد ژیل ژاکوب با لیلا حاتمی در جشنواره کن، خبر داغ سینمای ایران در بهار ۱۳۹۳ بوده است. کیومرث پوراحمد نیز در اینباره گفت که لیلا حاتمی دختر ایران است.

شرق پرس: بازتاب سیاسی این واقعه در جامعه ایران به گونه‌یی بود که اهمیت حضور لیلا حاتمی در جمع داوران جشنواره کن هم در افکار عمومی ایرانیان کمرنگ شد و تجلیل از لیلا حاتمی بابت کسب این افتخار (که تا پیش از این فقط نصیب عباس کیارستمی شده بود)، جای خودش را به انتقاد یا حمایت از او داد.

به نوشته اعتماد، لیلا حاتمی که تا پیش از این حادثه، با این انتقاد هم مواجه بود که چرا در کشور فرانسه که حجاب اسلامی جزو قوانین آن نیست، با حجاب در جشنواره کن ظاهر شده است، پس از آن اتفاق با دور تازه‌ای از انتقادها روبه‌رو شد؛ انتقادهایی که از جنس دیگری بودند و نهایتا لیلا حاتمی را به نوشتن نامه‌ی مجبور کردند که شبیه پوزشنامه بود. گفت‌وگو کیومرث پوراحمد را در این باره بخوانید:

در روزهای اخیر، برخورد لیلا حاتمی و ژیل ژاکوب بحث روز جامعه ایران بود. شما درباره منتقدان لیلا حاتمی چه نظری دارید؟

اینها می‌گویند هنرمندان ایرانی وقتی به خارج از کشور می‌روند، یقه‌هایشان باید فلان‌طور باشد و با کسی نباید دست بدهند. می‌گویند این موارد جزو پروتکل ما است. من فقط می‌دانم که این حرف‌ها شرم‌آور است. لیلا حاتمی دختر دوست‌داشتنی، دلپذیر، فرهیخته، خانواده‌دوست و بازیگر درجه یک است. او دختر علی حاتمی و دختر ایران است. زمانی او را دختر علی حاتمی می‌دانستیم؛ وقتی که سنش کمتر بود و در فیلم «دلشدگان» بازی کرد. بعد از اینکه در فیلم «لیلا» بازی کرد، به یک بازیگر بزرگ در سینمای ایران تبدیل شد و اکنون حقیقتا دختر ایران است. همه مردم ایران لیلا حاتمی را دوست دارند و او را روی چشم‌شان می‌گذارند؛ به خاطر صلابت و فرهیختگی و خانواده‌دوستی‌اش و به خاطر اینکه زندگی‌اش مطلقا حاشیه نداشته و ندارد.

منتقدان رفتار لیلا حاتمی می‌گویند او نماینده سینمای ایران در خارج از کشور بوده و در سینمای ایران هم ضوابطی حاکم است و او نباید از این ضوابط عدول می‌کرد.

بگذار هر‌کس هر چه می‌خواهد بگوید! آدمیزاد آزاد است آقا! خانم لیلا حاتمی به عنوان یک شخصیت حقیقی به جشنواره کن دعوت شده بود. لیلا حاتمی نه موسسه است نه وزارت امور خارجه. او یک شخصیت حقیقی است و به عنوان داور در جشنواره کن حضور داشت.

ولی منتقدان می‌گویند لیلا حاتمی اگر اعتباری در سینمای دنیا دارد، این اعتبار را مدیون حضور در سینمای ایران است یعنی صرفا بابت شخصیت حقیقی‌اش به این موقعیت نرسیده.

در سینمای ایران خیلی‌ها آمده‌اند و رفته‌اند چرا بقیه چنین اعتباری کسب نکرده‌اند؟ اعتبار و وزن خانم حاتمی ناشی از رفتار، شخصیت، بازیگری و انتخاب‌های درست اوست؛ و‌گر نه در سینمای ایران آنقدر آدم‌های عجیب و غریب وجود دارد که مپرس! هر کسی خودش به خودش اعتبار می‌دهد. لیلا حاتمی اگر از سینمای ایران اعتبار گرفته، به این سینما اعتبار هم داده است. بده بستان است. کسی به کسی بدهکار نیست.

این اتفاق واکنش‌های زیادی برانگیخت که برخی از آنها از جمله جمع‌آوری امضا و… تعجب‌برانگیز بود. گذشته از اینکه این واکنش‌ها و مطالبات چه پاسخ رسمی بگیرند، فکر می‌کنید چه تاثیری بر کنش شخصی سینماگران ایرانی خواهد گذاشت؟

هیچ تاثیری نخواهد داشت. کسانی که این حکم عجیب را صادر می‌کنند، باید در رفتار خودشان تجدید نظر کنند.

قبلا هم وقتی فیلم‌های ما ممیزی می‌شد، با چنان ایرادهای عجیبی روبه‌رو می‌شدیم که آدم حیرت می‌کرد! مثلا من در فیلم «خواهران غریب» دو تا تسبیح را روی هم گذاشتم تا نمادی از وصل زن و مرد باشد ولی این نما را از فیلم حذف کردند. کسی که چنین تصمیم می‌گیرد، خودش اشکال دارد و مریض است. اشکال از کسانی است که به چنین چیزهایی ایراد می‌گیرند.

وزیر ارشاد هم با تندروها همراهی نکرد. فکر می‌کنید در دوران علی جنتی، این قبیل سختگیری‌ها در سینمای ایران کاهش یابد؟

امیدوارم این‌طور شود. من هنوز با وزارت ارشاد این دوره سر و کار پیدا نکرده‌ام ولی به نظر می‌آید که در این دوره امیدی وجود دارد که فضا کمی بازتر شود و سختگیری‌های کنار بروند.

البته اگر این دوستان تندرو نتوانند چوب لای چرخ دولت روحانی بگذارند. فعلا که می‌کوشند با دولت روحانی هم مثل دولت خاتمی برخورد کنند تا مبادا روحانی موفق شود به وعده‌هایش عمل کند. یک عده‌یی نمی‌خواهند این مملکت آبرومندانه در جهان سر بلند کند.

اقتصادش شکوفا شود، نخبگان مهاجرش بازگردند، اقتصاد و محیط زیستش شکوفا و اصلاح شود و… یک عده این چیزها را نمی‌خواهند. انگار این مملکت هر‌چه فقیرتر و نابسامان‌تر باشد، برای یک عده بهتر و سودآورتر است.

آیا این اتفاقات می‌تواند تبدبل به چالشی برای وزیر ارشاد شود؟

امیدوارم این‌طور نشود و آقای روحانی آنقدر قدرت داشته باشد که اجازه ندهد وزیر او را به دلیل حمایت از هنرمندان کنار بگذارند ولی به این سوال نمی‌توانم جواب بدهم چون‌که من آدم سیاسی نیستم و نمی‌دانم آن پشت چه خبر است و کی برای کی نقشه می‌کشد و سر چی با کی دعوا دارد. من فقط می‌دانم یک عده از حل نشدن مشکلات این کشور سود بیشتری می‌برند که این‌طور رفتار می‌کنند.

شما اگر جای لیلا حاتمی بودید، آن نامه عذرخواهی یا تاسف‌نامه را می‌نوشتید؟

من تا حالا در چنین شرایطی قرار نگرفته‌ام و نمی‌دانم اگر این وضع برای من ایجاد می‌شد چه کار می‌کردم ولی به هر حال لیلا حاتمی ایرانی است و ایران را دوست دارد و می‌خواهد برگردد اینجا کار و زندگی کند. همین بلا سر کیارستمی هم آمد وقتی که با کاترین دنوو روبوسی کرد.

آیا باید باور کنیم که سبک زندگی هنرمندان نیاز به کنترل بیشتری دارد؟

این سوال سوال غلطی است. کدام سینماگران ایرانی؟! بخشی از ملت ایران این‌گونه زندگی می‌کنند، این سبک زندگی ربطی به سینماگران ندارد.

بخشی از مردم ایران این‌طور زندگی می‌کنند. دکتر، مهندس، نویسنده، تئاتری، سینمایی و خیلی از اقشار دیگر این جامعه چنین سلوکی دارند. این سوال شما از اساس غلط است! یک عده فکر می‌کنند در سینمای ایران چه خبر است! فکر می‌کنند در این سینما بخوربخور است و خیلی چیزهای دیگر! اگر بخوربخوری هم باشد برای همین سینماگران نزدیک به همین جریان منتقد زمین و زمان است. آقای سلحشور، مجیدی و حاتمی‌کیا مگر پول‌های میلیاردی نمی‌گیرند؟ حاتمی‌کیا هشت میلیارد تومان برای ساخت فیلم «چ» گرفت، یک سوال از او پرسیدند که آن هشت میلیارد تومان چه شد، چنان جوسازی کرد که همه فراموش کردند سوال اصلی چه بود!

ولی حاتمی‌کیا هم گفت که آن بودجه خرج ساخت فیلم شده و ریز مخارج هم معلوم است.

کارگردان فیلم «شیار ۱۴۳» را مطرح کرد و سر و صدا راه انداخت که اصل سوال فراموش شود. الان هم مدام در حال انتقاد کردن است که چرا فیلمش جایزه نبرده است. آخر مگر جشنواره «سر بازارچه» است که فکر کنی حقت را نداده‌اند و تو هم باید حقت را بگیری؟ آقا شش، هفت تا داور دور هم می‌نشینند و یک رایی می‌دهند. حالا این هفت نفر فیلم تو را انتخاب نکرده‌‌‌اند. چرا این موضوع اینقدر برایت مهم است؟! فیلم تو اگر خوب باشد ماندگار می‌شود. اگر هم بد باشد، به زباله‌دان تاریخ می‌رود؛ چه جایزه بگیری چه نگیری. چه کسی یادش است که سال گذشته چه کسی جایزه گرفت و چه کسی نگرفت؟ مگر بهرام بیضایی چند بار جایزه گرفته؟ ولی او همیشه روی چشم ما جا دارد. اصغر فرهادی اسکار هم نمی‌گرفت باز در چشم همه ما عزیز بود. فیلم خوب، باجایزه یا بی‌جایز، ماندگار می‌شود. فیلم «شب یلدا»ی من ۱۴ سال است که پرفروش‌ترین فیلم رسانه‌هاست. هیچ جایزه‌ای هم نگرفت. قصه چارلی چاپلین هم که معروف است دیگر. چاپلین هیچ‌وقت جایزه درخوری نگرفت ولی فیلم‌هایش در سینمای جهان ماندگار شدند و خودش هم بر جایگاهی دست‌نیافتنی تکیه زده است.